De afgelopen weken heeft de gemeenteraad de begroting 2012 en de actuele financiële stand van zaken in Hilversum behandeld en goedgekeurd. Bij het begin van de kredietcrises in 2009 drong het tot de Hilversumse politiek door dat er teveel uitgegeven werd. Het verlies overschrijdt dit jaar de 10 miljoen euro en het eigen vermogen is inmiddels voor 25% verdampt. Na 2 jaar praten en plannen maken wordt er nu wel vorm gegeven aan een bezuinigingspakket van 13 miljoen euro per jaar. Beter laat dan nooit, maar lost dit de problemen op?
Een jaar na mijn terugtreden als fractie-assistent voor het CDA, hierbij mijn persoonlijke kijk op de financiën van Hilversum. Mijn conclusie is dat de financiële problemen in grote lijnen wel aangepakt worden, maar dat dit niet afdoende zal blijken om voor een werkelijk financieel gezonde gemeente.
Projecten
Een groot probleem van de gemeente was telkens het afronden van projecten. Door een aantal uitzichtloze projecten te beëindigen en financieel schoon schip te maken lijkt de politiek hier meer grip op te hebben. Gezien de na-ijlende extra kosten van een miljoen die nu afgeboekt moeten worden, zou je kunnen gaan twijfelen of het probleem echt is opgelost, maar persoonlijk denk ik dat er grosso modo wel degelijk veel verbeterd is.
Een en ander wordt echter pas echt beheersbaar wanneer de doorbelasting van ambtelijke uren beter georganiseerd wordt. Het college durft hierin geen knopen door te hakken, daarom is de rekenkamer gevraagd hierin te adviseren. Totdat er maatregelen genomen worden zullen er nieuwe tegenvallers volgen.
Personeelsreductie
Waar volgens de begroting ook krachtdadig ingegrepen wordt is het aantal ambtenaren dat in dienst is bij de gemeente. Hier laat het college (terecht) niet het achterste van haar tong zien, maar de indruk ontstaat dat de collegepartijen geen overeenstemming konden bereiken over het verminderen van taken en dat er toen voor gekozen is overal de kaasschaaf overheen te halen.
Dit wordt deels mogelijk gemaakt doordat de gemeente qua digitalisering nu ook de 21e eeuw heeft bereikt. Hierdoor kan er veel efficiency-winst behaald worden. Met efficiency-maatregelen alleen red je het echter niet, daarom hebben de diensten een taakstellende formatie-reductie opgelegd gekregen. Opnieuw; ‘De politiek kan niet kiezen, dus mogen de ambtenaren het doen’.
Oplopende schuldenlast
Waar iedereen van doordrongen is, is dat de schuld van de gemeente heel snel stijgt (we naderen de EUR 200 miljoen). De wens tot bezuinigen wordt al jaren uitgesproken, maar het is inmiddels duidelijk dat dit college tot voor kort het gevoel had dat het wel mee ging vallen met de crises en de landelijke bezuinigingen. Daadkrachtig ingrijpen werd door het college bewust een jaar vertraagd.
Of dit veroorzaakt werd door meningsverschillen binnen de coalitiepartijen over de invulling van de bezuinigingen of door een desastreuse inschatting van de ernst van de crises, is moeilijk te beoordelen. Feit is dat buiten de personeelsreductie het grootste deel van de bezuinigingen gerealiseerd wordt door klakkeloos de Haagse bezuinigingen door te vertalen naar de eigen begroting.
Eigen keuzes worden nauwelijks gemaakt, zodat het Hilversumse beleid niet afgestemd is op de lokale bijzonderheden. Een gemiste kans omdat de landelijke politiek hierin bewust veel ruimte laat aan de lokale politiek.
Financieel gezien wordt echter het grootste risico dat de rente gaat stijgen. Met een grote schuldenlast zullen de tegenvallers dan niet te overzien zijn.
Couleur Locale
Naast Haagse bezuinigingen worden er ook heel veel taken door het rijk overgedragen aan de gemeente. Een enorme klus voor de gemeente, maar ook een grote kans.
Hierin laat het college geen enkele visie zien op hoe ze hier op Hilversum afgestemd maatwerk van willen maken. We hebben nu de kans om deze taken op te pakken met een op Hilversum afgestemde mix van regels.
In plaats van nu met een visie te komen op hoe ze dit vorm willen geven, wordt rijksbeleid 1 op 1 overgenomen en worden de bezuinigingen 1 op 1 doorgeschoven naar het betreffende beleidsgebied. Uitvoering en invulling worden overgelaten aan de ambtenaren.
Cultuur
Rest de bezuiniging op cultuur. Een heet hangijzer in Hilversum. Feit is dat cultuur de laatste jaren uit vele potjes steeds meer middelen mocht ontvangen. Waar dit de laatste jaren in steeds grotere mate naar het Museum Hilversum ging, gaat dat geld nu in toenemende mate naar de Vorstin. Dit is een bewuste keuze van D66, die hiermee de rest van de Hilversumse cultuur ondergeschikt maakt aan enkele paradepaardjes.
Dat de cultuur bij de bezuinigingen niet is ontzien, is niet meer dan terecht. Waar D66 echter claimt dat cultuur onderbedeeld is in Hilversum, blijkt uit vergelijking met vergelijkbare steden, dat vooral sport het kind van de rekening is in Hilversum. Met de sportnota uit 2009 leek dit enigszins rechtgezet te gaan worden. Alle ambitie is echter inmiddels verdwenen. Voor de Hilversumse jeugd (en hun fysieke welzijn) is dit heel treurig. Als inwoners zullen we dit dus zelf op moeten pakken.
Conclusie
Het is goed dat er fors bezuinigd wordt op de kosten voor de gemeente Hilversum en het is goed dat het college op dit moment de lastenverzwaring voor de burgers beperkt heeft gelaten tot een OZB-verhoging die maar net iets hoger is dan de inflatie.
Wanneer de diverse maatregelen echter nauwkeuriger bestudeerd worden dan mogen de inwoners van Hilversum de komende jaren vrezen voor hun portemonnee. Op papier is de begroting sluitend, maar hiervoor worden incidentele baten gebruikt. Daarnaast gaat het college keer op keer geconfronteerd worden met tegenvallende resultaten. Simpelweg omdat met de huidige plannen een deel van de bezuinigingen niet gehaald zal gaan worden en omdat meerdere mogelijke meevallers al meegenomen zijn voor het sluitend maken van de begroting.
Naast de financiële problemen, constateer ik grote problemen op bestuurlijk en politiek-cultureel gebied in Hilversum. Dit komt al tot uiting in de gewoonte van de politiek om beslissingen over te laten aan het ambtelijk apparaat. Daarnaast heeft de meerderheid in de raad een heel vreemde invulling gegeven aan dualisme en wordt iedere discussie in de raadszaal uit de weg gegaan. Serieuze problemen waar ik een ander keer uitgebreider op in zal gaan
Aernoud Olde / 11.11.11
Aernoud Olde 
Weet jij wat de bezuinigingen voor invloed hebben op de subsidies voor duurzame maatregelen voor Hilversumse burgers?
Verder goed stuk, sluitende financiën op wat voor niveau dan ook (land, gemeente, huishouden) zijn naar mijn mening ook onderdeel van het begrip duurzaamheid. Geef niet meer uit dan je hebt.
De landelijke subsidie (SLOK) loopt in 2012 af en daarmee eindigt vooralsnog ook de gemeentelijke extra ambtelijke inzet en financiële armslag voor duurzaamheid voor een groot deel.
Er is toegezegd dat nog dit jaar een nieuw programma duurzaamheid opgesteld gaat worden en voorgelegd wordt aan de raad. De wil is er zeker om wat te maken van het duurzaamheidsbeleid, maar Ik vermoed dat dat alleen uit projecten zal bestaan die aansluiten met bestaande andere initiatieven en geen nieuwe zaken zal initiëren en al helemaal geen nieuwe subsidieregeling.
Dit laatste lijkt me ook niet zo erg want de effectiviteit was volgens mij beperkt, terwijl de uitvoeringskosten hoog zijn.
Daarnaast bestond er een post van EUR 85000 per jaar voor millenniumdoelen, maar die is gesneuveld bij de bezuinigingen (als ik het goed begrepen heb, want veel dingen zijn heel lastig terug te vinden in de stukken, niet alles is digitaal te vinden).
Groen Links heeft nog wel geprobeerd dit te voorkomen, maar met de redenering dat je beter het duurzaamheidsbeleid goed kunt doen, dan alle 8 de millenniumdoelen na te streven is de bezuiniging doorgegaan.
Al met al kan ik niet alles dan de conclusie trekken dat we als inwoners van Hilversum gewoon zelf het voortouw moeten nemen, en dat is eigenlijk ook niet zo een heel vreemde redenering wanneer je als overheid je moet gaan beperken tot je kerntaken. Wanneer er goede initiatieven zijn dan volgt ondersteuning door de gemeente vanzelf.
Ik begrijp dat je passie niet zozeer bij cultuur ligt. Er is al enorm bezuinigd op de bibliotheek en Globe en bij nog meer bezuinigingen blijft er weinig cultuur over in Hilversum. Het is heel makkelijk om hier te zeggen dat De Vorstin en het museum teveel geld krijgen. Een beetje kort door de bocht. Cultuur in Hilversum is meer dan dat. Zorg dat de stad weer gaat leven! Maak wijken bewoonbaar door meer mogelijkheden te creëren voor kunstenaars. Stimuleer de horeca door meer mogelijkheden voor live muziek. Dat hoeft geen extra geld te kosten, maar vraagt wel een andere denkwijze dan alleen De Vorstin en museum te noemen bij een cultuur stuk. Cultuur en leefbaarheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. ‘Kunst en cultuur’ zou juist een extra stimulans moeten krijgen. Misschien niet met extra geld, maar wel door het culturele veld te ondersteunen en te faciliteren. Zorg dat er meer mogelijkheden komen. Maar geef in ieder geval aan dat het belangrijk is! En dan hebben we het niet alleen over de jeugd, maar ook over de enorme vergrijzing. Waar kunnen mensen naar toe? waar voelen zij zich veilig? Ga eens een serieus dialoog aan met kunstenaars/ musici. Wil je creatieve ideeën op welk vlak dan ook dan heb je inspiratie nodig van mensen die buiten het vaste paadje kunnen denken. En creëer ontmoetingsplekken. Dus … natuurlijk moet er goed bekeken worden waar er kan worden bezuinigd, maar bedenk vooral eens wat de mogelijkheden zijn! Meer leefbaarheid en cultuur brengt meer economie in beweging en zal uiteindelijk meer geld opleveren! Probeer dus iets genuanceerder te denken en vergeet niet dat cultuur heel breed is. Zonder cultuur geen samenleving, geen leefbaarheid, geen inkomen.
En nog even extra: op kunstenaars zelf valt niet te korten, die krijgen al bijna niets. Kunstenaars creëren en willen dat delen met publiek. Kunstenaars geven!
Beste Elganan,
Vooraf, ik heb de cultuurnota die binnenkort in het raadhuis besproken gaat worden nog niet bestudeerd. Ik denk dat ik deze discussie aan me voorbij laat gaan, genoeg andere dingen.
Toch wil ik reageren op wat je schrijft want ik weet niet zeker of we het eigenlijk met elkaar eens zijn of dat we fundamenteel van mening verschillen over wat de taak van de overheid is ten opzichte van kunst en cultuur.
Om aan te geven waar ik sta, even een paar dingen over mijn kijk op cultuurbeleid/cultuurbestedingen. Ik zie 2 mogelijke benaderingen:
-1- Kunst en Cultuur zijn iets dat er gewoon is. Of je daar vanuit de overheid nu heel veel geld in pompt, of helemaal niets, cultuur bestaat gewoon.
Vanuit deze gedachte moet je je als overheid stoppen met subsidiering van specifieke initiatieven en je beperken tot het ter beschikking stellen van gebouwen en de weg wijzen in het regeltjes-doolhof bij initiatieven. Samengevat: faciliteren en het verder aan de mensen overlaten.
-2- kunst en cultuur als middel om als politiek doelen te realiseren, mensen te bereiken. Dan ga je verder dan faciliteren en ga je initiatieven die in lijn liggen met de gewenste politieke doelen financieel ondersteunen. Je gaat dan kunst en cultuur gebruiken om de maatschappij vorm te geven.
Nu ik bovenstaande voor mezelf formuleer en de consequenties tot me door laat dringen, verwerp ik -2-, het gebruik van kunst en cultuur voor politieke doeleinden. Hoe graag ik ook zou willen, maar kunst en cultuur mogen en kunnen niet gebruikt worden als subtiele, verborgen marketingtool. Dit keert zich vroeg of laat tegen je, want het komt dan niet uit het hart van de kunstenaar.
Nu zou je kunnen stellen dat er een tussenvorm mogelijk is tussen -1- en -2-. Bijvoorbeeld kunst- en cultuur om mensen te verheffen of te vermaken. Echter, ook dit verwerp ik als taak voor de overheid, omdat dit naar mijn mening slechts een andere (minder extreme) formulering is van het realiseren van politieke doelen. Wanneer je kunst en cultuur als overheid vanuit dit perspectief gaat stimuleren, loop je uiteindelijk ook vast.
Blijft over faciliteren en that’s it. De overheid verstrekt middelen voor de infrastructuur (museum, theater, muziekzaal, bibliotheek, etc., en verder laten we het over aan mensen die initiatief nemen om invulling te geven aan deze faciliteiten tegen een vooraf vastgestelde prijs.
Net als we bij sportbeoefening doen. Je overlegt met initiatiefnemers (= sportverenigingen) over wat je aanlegt. Vervolgens bouw je sportzalen en sportvelden. Zonodig financier je kunstgras en een kantine, en verder laat je het aan verenigingen over om van de geboden faciliteiten gebruik te maken.
Met bovenstaande in het achterhoofd enkele vragen en reacties op wat jij schrijft:
Ik ben het er helemaal mee eens dat we wijken meer bewoonbaar moeten maken. De komende jaren zullen we de mensen op wijkniveau met elkaar moeten gaan verbinden.
Dit is een bestaande tendens, maar dit moet nog veel verder gaan. Hierbij denk ik niet zozeer aan cultuur, maar meer aan zorg, aan het organiseren van sociale cohesie, aan het inhoud geven aan solidariteit en het omzien naar elkaar.
Wanneer kunstenaars hieraan een bijdrage willen leveren (zoals nu ook al gebeurd) dan is dat perfect, maar het initiatief daartoe moet komen vanuit de maatschappij en niet vanuit de politiek.
Deze wijkbenadering kan naar mijn mening namelijk slechts tot stand komen wanneer het initiatief komt vanuit de wijkbewoners. Alleen dan kan het slagen.
Sluit ik af met enkele vragen aan jou:
A) Hoe moet ik ‘… blijft er weinig cultuur over in Hilversum’ opvatten?
Bedoel je daarmee dat de overheid tekort gaat schieten in het faciliteren? Dat er niet genoeg financiële middelen overblijven om Museum, Vorstin, Theater Achterom, Globe, bieb, etc. open te houden?
B) Is het volgens jou overheidstaak om ervoor te zorgen dat de stad weer gaat leven?
C) Zie je nog meer mogelijkheden dan bovengenoemde?
D) Welke keuze maak jij uit bovenstaande mogelijkheden?
Wat mij betreft pakken we in ieder geval binnen de ‘Hilversum verbonden’ groep op LinkedIn de dialoog op tussen kunstenaars/musici en de rest van de maatschappij. Welke vorm van dialoog heb jij voor ogen?
Je zegt: ‘Naast de financiële problemen, constateer ik grote problemen op bestuurlijk en politiek-cultureel gebied in Hilversum. Dit komt al tot uiting in de gewoonte van de politiek om beslissingen over te laten aan het ambtelijk apparaat.’ Waar leid je dit laatste uit af? Ambtenaren volgen het systeem van wet- en regelgeving en het beleid dat vastgelegd is door de politiek. Volgens mij kan het juist aan de onbeheerste acties van de wethouders liggen dat budgetoverschrijdingen plaatsvinden. Alles op het gebied van (nieuw) beleid kost (extra) geld. Daarnaast denk ik dat de gemeente vooral veel te veel externen heeft (had?) want die kosten klauwen met geld, terwijl heel veel intern kan worden opgelost. Verder zou men beter moeten kijken naar zaken die geld opleveren, investeren in bedrijvigheid op allerlei terrein! Ook landelijk gebeurt dat maar mondjesmaat. Terwijl juist daar economische groei ligt en hogere opbrengsten voor de gemeente. Geen eenrichtingverkeer door alleen maar subsidies te verstrekken, maar economisch verkeer creëren. De nieuwe burgemeester kan daarbij een centrale figuur zijn met zijn contacten in de mediawereld.
@Rey
Het probleem is dat het beleid naar mijn mening onvoldoende wordt vastgelegd door de politiek.
Dit moet ik echter nog verder uitwerken, want voorlopig is het vooral een constatering zonder dat ik heel concreet kan zeggen hoe het dan anders moet, maar ik ben hier dusdanig van overtuigd dat ik het al wel in mijn stuk verwoorde.
Een voorbeeld:
Voor mij is het geen beleid wanneer je tegen een dienst zegt dat ze 34 fte moeten bezuinigen en dat de dienst zelf moet bepalen hoe ze dat doen.
Dan laat je de ambtenaren bepalen welke taken het belangrijkst zijn en welke taken kunnen vervallen.
Naar mijn mening is het de taak van de politiek om te zeggen welke taken uitgevoerd moeten worden, en welke mogen vervallen.
Zo zwart-wit is het natuurlijk niet, maar het is mijn overtuiging dat de politiek op dit moment veel te weinig keuzes maakt.
Verder ben ik het helemaal eens met wat je schrijft over kijken naar zaken die geld opleveren. Kappen met subsidiëren. In plaats daarvan initiatieven vanuit de maatschappij faciliteren.
Maar Aernoud, personeel (ambtenarij) is volgens mij een portefeuille waar maar een wethouder over gaat, dan kan toch niet de hele club zich gaan bemoeien met waar de koppen moeten gaan rollen? Het is denk ik niet zo simpel. Volgens mij hebben ze gekeken naar de wettelijke taken die sowieso uitgevoerd moeten worden en de taken in de range van functies die vervallen wegens de landelijk ingezette budgetsnoei. Dan ontkom je voor een groot deel niet aan het volgen van trends in waar precies gesneden moet worden.
Ik ben het met je gevoel eens dat de politiek te weinig keuzes maakt, is dat echter niet symptomatisch voor de kramp die ontstaat in tijden waarin het economisch slechter gaat? Te hopen is, dat men opnieuw naar de stad gaat kijken en gaat kijken waar kansen liggen. Ik denk dat het ontwikkelen van visie alleen kan door of via intelligente, gedreven ‘aangevers’ die door het gebrabbel van alledag heen het grote geheel zien, en mensen weten te animeren.