‘Samen’ is een recept voor een maaltijd. ‘Samen’ is een maaltijd die staat voor een politieke richting, gebaseerd op het Christen-Democratische gedachtengoed, maar gericht op de toekomst.
Wanneer we Nederland vanuit de huidige crises, samen maken volgens dit recept, dan ontstaat er toekomstperspectief, een land waar het goed leven is. Veel van de ingrediënten van deze maaltijd zijn al heel sterk aanwezig in ons land. De uitdaging ligt erin dat we samen verder vorm gaan geven aan ons land, door over ideologische verschillen heen te stappen, en iedereen te vragen zich actief in te zetten bij het opnieuw vormgeven van onze maatschappij. De veranderingen om ons heen vragen hierom.
Dit recept creëert een maatschappij van onderop, waarbij nieuwe ontwikkelingen opgepakt worden vanuit het netwerk van individuen en hun steeds wisselende verbanden, met de overheid als vangnet. De overheid zorgt voor veiligheid, ziet toe op het bestaan van een goede infrastructuur en maakt het mogelijk dat initiatiefnemers verantwoording afleggen over hun handelen, en dwingt hen hier zonodig toe.
Dit betekent een terugtredende overheid die veel taken en verantwoordelijkheden overlaat aan burgers, stichtingen, verenigingen en bedrijven. Paradoxaal komt de overheid hierdoor juist veel dichter bij de mensen te staan, doordat zij een belangrijke rol heeft in het faciliteren en stimuleren van initiatieven in de maatschappij.
Niet meer de sturende, dwingende overheid die vanuit een ivoren toren poogt oplossingen te bedenken voor maatschappelijke problemen, maar een overheid die tussen de mensen opereert als toezichthouder en partner.
Deze maaltijd bestaat uit drie gerechten die bij elkaar horen. De basis heet ‘Compassie’, daarbij horen de gerechten ‘Vrijheid’ en ‘Rentmeesterschap’.
Compassie
Het resultaat van Compassie moet zijn dat de smaak van ‘onderlinge verbondenheid’ ontstaat. Hiervoor zijn de ingrediënten ‘barmhartigheid’, ‘buurtcohesie’, ‘gemeenschap’, ‘solidariteit’ en ‘zorg voor elkaar’ nodig.
Heel belangrijk bij dit deel van het recept, is dat je goed moet opletten wie de rekening voor de solidariteit in de compassie betaalt. Want als deze rekening doorgeschoven wordt naar de toekomst, of wordt opgedrongen aan derden, dan kun je de compassie niet bewaren.
Vrijheid
Als de compassie gereed is, gaan we het gerecht ‘Vrijheid’ bereiden. Gebruik niet ‘Pure Vrijheid’, want dat smaakt altijd naar meer, letterlijk, en dat past niet bij de andere gerechten. Bovendien krijgen veel mensen na het eten van ‘Pure Vrijheid’ last van ongewenste bijwerkingen, zoals egoïsme, en graaien, maar soms ook van eenzaamheid.
Het moge duidelijk zijn dat deze bijwerkingen niet passen bij de andere smaken in deze maaltijd.
De ‘Vrijheid’ die voor ‘Samen’ nodig is ontstaat door het ingrediënt ‘individualiteit’ te mengen met ‘verantwoordelijkheid’. Verantwoordelijkheid kun je krijgen, geven en nemen. En alledrie zijn goed, mits er ook aandacht is voor het afleggen van verantwoording.
Verantwoordelijkheid doet iets moois bij met de individu, er ontstaat namelijk een appel op er voor elkaar zijn. Wanneer je verantwoordelijkheid krijgt over iets, dan ga je er als vanzelf goed voor zorgen. Wanneer je verantwoordelijkheid geeft aan een ander, dan bewijs je dat je die ander vertrouwt. En wanneer je verantwoordelijkheid neemt dan wordt je pas echt een mens die in relatie staat met zijn/haar omgeving. Hiermee wordt de basis gelegd van goed rentmeesterschap.
Door deze vrijheid op te dienen met ‘compassie’ ontstaat er wederzijdse vrijheid, waarbij we aan anderen dezelfde vrijheid gunnen als dat we zelf wensen.
Rentmeesterschap
Het derde gerecht is heel oud, en wordt ‘Rentmeesterschap’ genoemd. Nu heb je goed en slecht rentmeesterschap, dus moet je oppassen welke ingrediënten je gebruikt, anders krijg je slecht rentmeesterschap, en daarmee bederf je de hele maaltijd.
Rentmeesterschap is geen lijstje ingrediënten die je door elkaar heen husselt, en dan heb je goed rentmeesterschap. Nee, aan rentmeesterschap gaat een vraag vooraf; ‘Ben jij bereid om rentmeester te zijn van je eigen talenten?’ Je wordt dan rentmeester in je denken en je doen. Je geeft antwoord op de vraag door jezelf te activeren, er te zijn voor anderen, mee te doen in de maatschappij en anderen op hun beurt aan te spreken op wat zij inbrengen in de maatschappij.
Rentmeesterschap creëert duurzaamheid. Door jezelf ‘mede-verantwoordelijk’ te voelen voor de ander en voor het geheel, en door bereid te zijn daarover verantwoording af te leggen aan je omgeving en aan toekomstige generaties, daardoor ontstaat een duurzame maatschappij.
Door in relatie te staan tot je omgeving creëer je een toekomstperspectief voor jezelf, voor de mensen om je heen, maar ook voor alles wat kwetsbaar is, zoals dieren, de natuur en mensen die niet voor zichzelf op kunnen komen. Het perspectief dat we de wereld mooier achterlaten, dat we als schepselen samen onderweg zijn. Samen, dus niet alleen.
Met compassie, vrijheid en rentmeesterschap ontstaat een maaltijd die smakelijk, aantrekkelijk en verantwoord is. Als individu ben je vrij je eigen weg te kiezen, als individu heb je compassie, en samen zijn we verantwoordelijk voor elkaar en voor het geheel. Een politieke beweging die dit tot haar uitgangspunt verheft kan van doorslaggevende betekenis zijn in het creëren van een samenleving waarin het goed leven is. Samen.
Aernoud Olde, Hilversum, 17 januari 2012 (sindsdien meerdere malen aangepast, meest recent op 24 feb)
Aernoud Olde 