Op 4 december vond in het raadhuis van Hilversum een stadsgesprek plaats over het verduurzamen van het raadhuis. De organisatie lag bij het Dudok Architectuur Centrum. Tijdens de avond werd een visiedocument gepresenteerd hoe met behoud van de monumentale en bruikbare waarde, het raadhuis enigszins verduurzaamd zou kunnen worden. Wellicht zelfs tot label A.Dat zou zeker een mooie stap zijn, die vanuit duurzaamheidsperspectief valt toe te juichen. Echter tijdens de avond kwamen er 2 duidelijke inzicht en mentaliteitsverschillen naar voren tussen de visie van de welstandscommissie en de visie van enkele doorpakkers onder de aanwezigen.
Wellicht het meest in het oog springende verschil was een mentaliteitsverschil. Tot 3 keer toe werd door de organisatie gewezen op de mogelijkheid de gordijnen van de burgerzaal te sluiten als het buiten koud is. Het was buiten koud, en toch werden de gordijnen door de organisatie niet gesloten. Een doorpakker diende op te staan voordat de gordijnen gesloten werden.
Deze gordijnen zijn door Dudok zelf ontworpen en horen dus bij het pand en bij de bedoelde uitstraling. Je kunt je niet voorstellen dat deze gordijnen in de crisisjaren (jaren 30 van de vorige eeuw) toen het raadhuis gebouwd werd, in de winter niet gesloten waren. Wanneer je de ontwerper eer aan wilt doen dan praat je niet alleen over het sluiten van de gordijnen, maar dan sluit je ze ook.
Aansluitend aan de visie-presentatie volgde de presentatie door een medewerker van Duurzame Monumentenzorg NIBE (van de watertoren in Bussum). Zij presenteerden een weegschaal met aan de ene kant Duurzaamheid en aan de andere kant de Monument-waarde. Deze weegschaal dient in hun visie in evenwicht te zijn. Een visie die de aanwezigen breed deelden. De discussie start echter daarna. Hoe zwaar weegt wat?
Dit brengt mij terug naar het verschil in mentaliteit. Dit vertaalt zich door naar de gepresenteerde visie. De voorgestelde maatregelen beperkten zich tot maatregelen die geen enkele invloed hebben op het monument. Een loffelijk streven maar niet conform de weegschaal-benadering. Bovendien is het 100% in de oorspronkelijke staat behouden van monumenten naar de mening van veel monument-eigenaren geen optie. De stookkosten in veel monumenten rijzen de pan uit en dat tast de leefbaarheid en de onderhoudbaarheid van de panden aan. Kleine concessies aan de monument-status kunnen tot grote verbeteringen leiden qua betaalbaarheid van de instandhouding van panden. Deze concessies niet accepteren leidt tot verloedering en uiteindelijk tot het einde van het monument.
Tijdens de avond werd daarom door meerdere aanwezigen bepleit om door te pakken bij het doen van concessies (AO: ‘de doorpakkers’) en niet eerst een jaar te gaan praten over het monumentenbeleid en dan pas over lange tijd tot aanpassing van de welstandsnormen te komen (zoals de wethouder duurzaamheid aangaf te willen handelen). Al tijdens een bijeenkomst van HilverZon over de verduurzaming van het villagebied eind 2017 werd duidelijk dat gebouweigenaren (particulieren en organisaties) nu al wachten op versoepeling. Het niet accepteren door de welstandscommissie van praktische ingrepen ten opzichte van bijvoorbeeld stalen kozijnen en vervanging van dun glas, leidt tot onacceptabele pragmatische oplossingen door gebouweigenaren. Het onderhoud wordt stopgezet totdat de situatie zoveel verslechterd is dat echt ingrijpen wel toegestaan wordt. Hiermee schiet het huidige welstandsbeleid zichzelf keer op keer in de eigen voet terwijl gelijktijdig de steun voor het handhaven van de welstandsnormen ondergraven wordt. Anders gezegd; de welstandscommissie mag best wat meer vertrouwen hebben in het gezond verstand van de gebouweigenaren. Deze hebben bewust gekozen voor het bezitten van een monument en zullen dus waarde toekennen aan de monumentstatus. Help hen het gebouw leefbaar te houden.
Terug naar het raadhuis voor een praktisch voorbeeld. Wanneer Dudok hetzelfde gebouw nu ontworpen zou hebben dan zou dat zeker niet met dun glas gebeurd zijn. Ik ben geen Dudok-specialist, maar ik weet dat Dudok ontwierp met het oog op kwaliteit en leefbaarheid. In de presentatie van het visiedocument komt de optie van voorzetramen of HRplus-glas niet voor. De mogelijkheden van glasisolatie zijn de laatste jaren fors verbeterd. Maak daar gebruik van. Slechts de specialist zal van afstand het verschil zien. De monumentale waarde van het gebouw zal dan dus nauwelijks dalen terwijl de bruikbaarheid van het pand slechts toeneemt.
Voor eigenaren van monumenten en beschermd stadsaanzicht-woningen: binnenkort hoopt HilverZon een avond te organiseren waar we met u samen praktisch willen kijken naar wat wel mogelijk is en hoe we snel kunnen komen tot een bescheiden versoepeling van het welstandsbeleid. Mensen die dit mee willen helpen voorbereiden zijn van harte welkom.
Aernoud Olde 